Poradniki dla rodziców

Dojrzałość szkolna

 

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA to gotowość do podjęcia przez dziecko zadań i obowiązków jakie stawia przed nim szkoła. Dojrzałość obejmuje: rozwój fizyczny oraz psychiczny: emocjonalny, społeczny i umysłowy, a także poziom opanowania umiejętności i wiadomości przygotowujących dziecko do podjęcia nauki czytania, pisania i liczenia. Im pełniejsza jest ta dojrzałość, tym większa będzie gwarancja powodzenia dziecka w nauce.

Składowe dojrzałości:

DOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNA  to:

- umiejętność kontrolowania i panowania nad własnymi emocjami, zdolność do przeżywania bogatego i zróżnicowanego świata uczuć,
-zmniejszenie impulsywności reakcji dziecka, wydłużenie czasu przeżywania różnych stanów emocjonalnych.

Cechy dziecka dojrzałego emocjonalnie:
• rozstaje się z matką na czas pobytu w szkole
• kontroluje swoje emocje (lęk, złość), nie uzewnętrznia ich w sposób gwałtowny
• wierzy w swoje umiejętności
• jest pewne siebie
• adekwatnie do sytuacji okazuje uczucia
• potrafi cierpliwie czekać na swoją kolej
• przeżywa emocje takie jak: duma, radość, zaciekawienie
• potrafi skoncentrować się na zadaniu
• odczuwa więź ze swoją grupą rówieśniczą, z wychowawcą
• potrafi współodczuwać przeżycia innych dzieci
• przeżywa radości i smutki związane z życiem klasy
• prawidłowo reaguje na niepowodzenia, uwagi nauczyciela i innych osób dotyczące niewłaściwego zachowania
• reaguje prawidłowo na pozytywne uwagi dotyczące zachowania i postępów w nauce.

Cechy dziecka niedojrzałego emocjonalnie:
• wybuchowe
• drażliwe
• agresywne
• złości się lub płacze z błahego powodu
• często popada w konflikty z kolegami
• zahamowane
• zalęknione
• niepewne
• napięte
• nadwrażliwe
• płaczliwe
• boi się głośniejszych uwag nauczyciela nawet, gdy skierowane są do innych dzieci.

U dzieci niedojrzałych mogą występować objawy somatyczne wynikające z negatywnych emocji, jakich doświadcza i z którymi sobie nie radzi : bóle głowy, brzucha, bezsenność, wymioty, biegunka itp..
U dzieci 6-7-letnich, które stawiają przed sobą bardziej odległe cele, uczucia towarzyszą planowaniu czynności i jej inicjacji. Dziecko przewiduje nie tylko intelektualne, lecz także emocjonalne skutki swego działania.

DOJRZAŁOŚĆ SPOŁECZNA to przystosowanie form zachowania dziecka do wymagań środowiska społecznego.

Charakterystyka rozwoju społecznego dziecka:
• uczestniczy w zabawach zespołowych (jednak może porzucać grupę, przyłączać się do innego zespołu)
• nadal jest egocentryczne (nie troszczy się o wspólne dobro)
• organizacja zabawy raczej spoczywa na dorosłym
• przejawia zachowania związane ze współzawodnictwem (u 6-latków obserwować je można u ponad 80% dzieci)

Dziecko dojrzałe społecznie:
• prawidłowo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłymi
• potrafi współpracować w zespole pod nadzorem osoby dorosłej
• przestrzega reguł życia w zbiorowości
• przestrzega zawartych umów
• podporządkowuje się dyscyplinie
• wykonuje obowiązki
• jest samodzielne (w czynnościach samoobsługowych jak ubieranie się, mycie, czesanie, stara się być samodzielne w odrabianiu lekcji, spakowaniu tornistra )
• rozumie proste sytuacje społeczne
• wie co jest dobre, a co złe (np. że nie wolno krzywdzić innych, niszczyć cudzej własności, przywłaszczać sobie znalezionych rzeczy)
• dobrze się czuje w nowym środowisku szkolnym, z chęcią podejmuje zadania na rzecz innych
• doświadcza poczucia przynależności do grupy
• zna zasady społeczne i podporządkowuje się im
• potrafi bawić się z innymi dziećmi
• potrafi bronić swojego stanowiska
• akceptuje, że osoba dorosła nie zawsze jest do dyspozycji dziecka
• partnerstwo oraz współdziałanie rozwija się intensywnie między 6-8 r.ż

Dziecko niedojrzałe społecznie:
• potrzebuje stałej uwagi nauczyciela
• domaga się ciągłego wyróżniania i dąży do uprzywilejowanej pozycji w klasie
• może izolować się od grupy
• unika wspólnych zabaw z kolegami lub łatwo poddaje się dominacji kolegów
• wykazuje bierność
• jest nieśmiałe
• jest lękliwe
• jest małomówne

ROZWÓJ POZNAWCZY I FIZYCZNY

Rozwój umysłowy dziecka 6 – letniego:

W zakresie wiadomości o otaczającym środowisku społeczno – przyrodniczym powinien:
- mieć tak bogate słownictwo, żeby wyrazić proste treści, opisywać obrazki zdaniami nie robiąc błędów gramatycznych,
- z własnej inicjatywy zadawać pytania,
- posiadać wiadomości na temat siebie i swojej najbliższej rodziny, wiedzieć ile ma lat, gdzie mieszka, jak się nazywa,
-znać nazwy zawodów,
- nazywać dni tygodnia i pory roku zachowując odpowiednią kolejność.

W zakresie percepcji wzrokowej i słuchowej powinien:
- wyodrębniać wyrazy w zdaniach,
- różnicować głoski na początku i na końcu wyrazu,
- dokonywać analizy i syntezy sylabowej i głoskowej wyrazów,
- złożyć obrazek z części,
- wyodrębnić szczegóły różnicujące dwa pozornie identyczne obrazki.

W zakresie sprawności motorycznej powinien:
- być sprawny ruchowo,
- mieć dobrą koordynację ruchową,
- mieć dobrą umiejętność utrzymywania równowagi - stać na przemian na każdej z nóg z zamkniętymi oczami,
- posiadać orientację w stosunkach przestrzennych, różnicować stronę lewą od prawej,
- chodzić do tyłu wzorcem stopa - palce,
- zeskakiwać z 30 cm wysokości lądując na palcach.

W zakresie myślenia i procesów pamięciowych powinien:
- kojarzyć związki między kolejnymi faktami np. w historyjkach obrazkowych,
- zastosować prostą klasyfikację np. kolor, kształt, czy wielkość, stosując określenia to do tego pasuje, te obiekty są podobne, te są inne,
- umieć szeregować przedmioty wg długości, a zbiory wg wielkości,
- odtwarzać zbiory,
- zapamiętywać polecenie wykonania kilku kolejnych czynności po kilkukrotnym powtórzeniu,
- zapamiętywać treść piosenki, przebieg zabawy.

W zakresie przygotowania do nauki matematyki powinien:
- liczyć obiekty i rozróżniać błędne liczenie od poprawnego,
- wyznaczać wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych,
- ustalać równoliczność dwóch zbiorów, a także posługiwać się liczebnikami porządkowymi,
- określać kierunki i ustalać położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów,
- wiedzieć, na czym polega pomiar długości i znać proste sposoby mierzenia: krokami, stopa
za stopą.

W zakresie przygotowania do nauki czytania i pisania powinien:
- potrafić określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumieć polecenia typu:
„narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek, zaczynając od lewej strony kartki”,
- uważnie patrzeć (organizując pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach,
- interesować się czytaniem i pisaniem,
- słuchać np. opowiadań, baśni i rozmawiać o nich; interesować się książkami,
- układać krótkie zdania, dzielić zdania na wyrazy, dzielić wyrazy na sylaby; wyodrębniać głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej.

ROZWÓJ MOWY

Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wiek 7 lat  ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.

Należy pamiętać, że każde dziecko rozwija się we własnym, swoistym tempie i niewielkie opóźnienia rozwoju mowy nie powinny być powodem do niepokoju. Stopień rozwoju mowy w danym momencie zależy od różnych czynników. Do najważniejszych należą psychofizyczny rozwój dziecka oraz wpływ środowiska.

Zachęcam do przeprowadzenia dziecku krótkiego testu dojrzałości szkolnej. Proszę go potraktować jaką pewną formę zabawy, a nie jako jedyne kryterium diagnostyczne.

 

Test dojrzałość szkolna do pobrania:  test_dojrzalosc_szkolna.pdf

Pozdrawiam Joanna Bieńko

pedagog szkolny